U bent u hier met uw kind omdat er een vermoeden is van een voedselallergie. Door middel van voedselprovocatie gaan we onderzoeken of dit daadwerkelijk het geval is en voor welke voedingsmiddelen.

Waarom deze voedselprovocatie?

Er bestaat geen eenvoudige test die aan kan geven welke voedingsmiddelen klachten veroorzaken en vermeden dienen te worden, en welke voedingsmiddelen veilig gebruikt kunnen worden. De allergietesten op voedingsmiddelen door middel van bloed- of huidtesten geven aan dat een allergische reactie kan gebeuren, maar geven niet aan dat het ook daadwerkelijk zal optreden.

De enige manier om er achter te komen of uw kind op een bepaald voedingsmiddel reageert, en bij welke hoeveelheid, is door het uitvoeren van een provocatietest. Bij deze test wordt het betreffende voedingsmiddel onder gecontroleerde omstandigheden voorzichtig aan de patiënt gegeven. Deze procedure kan zowel van belang zijn om aan te tonen dat uw kind reageert op de gebruikte voeding, als ook dat de voeding juist geen klachten veroorzaakt. Het blijkt uit ervaring dat men zich gemakkelijk vergissen kan en voedingsmiddelen als boosdoener ziet, terwijl ze dat in feite niet zijn. Dit heeft het ongewenste effect dat belangrijke voedingsmiddelen voor meer of mindere tijd uit het dieet gelaten worden.

Het ondubbelzinnig bewijzen dat een voedingsmiddel de klachten veroorzaakt kan het beste gebeuren door middel van de zogenaamde dubbelblinde gecontroleerde provocatietest. Soms wordt gekozen voor een open provocatietest.

Open provocatietest

Een open provocatie betekent dat je ‘gewoon’ een bepaald voedingsmiddel in kleine hoeveelheid uitprobeert. Eigenlijk is elke introductie bij zuigelingen al een ‘open provocatie.’ Bij verdenking van een mogelijke ernstige allergie is het verstandig om de provocatie onder medische begeleiding te laten plaatsvinden. Op één dagdeel wordt dan langzaam in opklimmende hoeveelheid kleine beetjes van het betreffende voedingsmiddel gegeven.

Dubbelblinde provocatietest

Dubbelblind betekent dat zowel (de ouders van) het kind als de arts en verpleegkundige in kwestie niet weten wanneer het betreffende voedingsmiddel verstopt zit in het koekje, pannenkoek of eigen melk. Door deze twee momenten (ene dag met product met betreffende voedingsmiddel en andere dag product zonder betreffende voedingsmiddel) te vergelijken, kunnen we zo onafhankelijk mogelijk de verschillen beoordelen. Deze methode gebruiken we bijvoorbeeld bij koemelk testen, maar kan ook bij mogelijke pinda-, kippeneiwit- of hazelnootallergie uitgevoerd worden.

Dubbelblind placebo gecontroleerde testen moet u niet onderschatten en zijn, zeker voor kinderen, behoorlijk belastend. Dit doordat ze in relatief korte tijd veel van hetzelfde moeten eten of drinken. Ook kan de herinnering aan een reactie angst opleveren. Toch kan het in een aantal gevallen zeker de moeite waard zijn.

Het voordeel van dergelijke testen is dat, omdat zowel kind, ouders, als arts en verpleegkundige niet weten of het betreffende voedingsmiddel gegeven wordt, we alle andere factoren uitsluiten en we objectief kunnen beoordelen en vergelijken met een neutrale situatie.

Risico’s en nadelen

Het doel van het provocatieonderzoek is om het gebruik van bepaalde voedingsmiddelen veilig te stellen of om duidelijk te maken dat ze de oorzaak zijn van allergische klachten. In het laatste geval zal blijken dat deze klachten door de provocatie veroorzaakt worden. Alhoewel er veel aandacht besteed is aan het beperken van deze reacties door vooral de aanvangshoeveelheid heel gering te maken, is er toch een kans dat er een forse allergische reactie zou kunnen optreden. Dit is de reden dat dit onderzoek in het ziekenhuis plaatsvindt op de kinderafdeling en ook de reden dat er voorzorgsmaatregelen genomen zijn om optredende klachten zo goed mogelijk op te vangen.

Verder is het onderzoek tijdrovend omdat er in het geval van dubbelblinde provocatie twee keer een ochtend besteed moet worden om de provocatie uit te voeren. Een open provocatietest duurt één dagdeel.

Voordelen

Het grootste voordeel van het onderzoek is dat het de enige goede manier is om duidelijkheid te krijgen over de rol van voeding bij klachten. Dit betekent dat het dieet op de juiste manier een optimale samenstelling kan krijgen. Ook bij het optreden van reacties en klachten leren de ouders over het probleem (bijvoorbeeld de hoeveelheid voeding en de tijd die nodig is om klachten te veroorzaken, en welke klachten optreden) en de ervaring is dat de ouders en soms ook het kind meer gemotiveerd worden om de dieetadviezen op te volgen. Ook kunnen afspraken gemaakt worden voor vervolgonderzoek, bijvoorbeeld om te kijken of de allergie na verloop van tijd verdwijnt.

Hoe gaat de voedselprovocatie?

Bij een dubbelblinde provocatie heeft u twee uitnodigingen gekregen om in het ziekenhuis te bepalen of uw kind een bepaald voedingsmiddel kan verdragen. Er zal tenminste een week tussen beide testdagen zitten. Er zal een bel- of gewone afspraak gemaakt worden tenminste een week na de tweede testdag. Dan zal samen met u nagegaan worden of er in het ziekenhuis klachten optraden of bij u thuis. Het is dus ook erg belangrijk dat u bijzonderheden na beide testdagen noteert. Na deze bespreking zal de envelop waarin staat welke dag het betreffende voedingsmiddel zat, worden opengemaakt en de uitslag met u besproken worden. Aan de hand daarvan zullen verdere adviezen of verwijzing naar diëtist volgen.

Op beide testdagen zal uw kind in zes (soms meer) stappen met steeds een half uur ertussen een grotere hoeveelheid van het voedingsmiddel te eten krijgen. Na de laatste stap moet u nog 2 uur wachten ter observatie. Als uw kind klachten krijgt zal de arts beoordelen of verder gegaan wordt met de volgende stap, of uw kind medicijnen moet krijgen. Er wordt begonnen met een kleine hoeveelheid, soms een zeer kleine hoeveelheid, die als veilig wordt beschouwd. Hierna wordt er op vaste tijden geleidelijk meer van het verdachte voedingsmiddel gegeven. Iedere keer wordt nauwkeurig nagegaan of er iets gebeurt.

Voorbereiding

De ochtend van het onderzoek mag uw kind een licht ontbijt hebben. Tussen de verschillende stappen van het onderzoek mag uw kind in principe niet eten of drinken. Water (of wat limonade) drinken mag wel. Als uw kind een tablet of drankje tegen de allergie (zoals bijvoorbeeld, aerius, zyrtec of xyzal) gebruikt, dan moet u dit drie dagen voor het onderzoek stoppen. Uw kind moet wel doorgaan met medicijnen voor eczeem of astma (zoals de zalven en de puffers). Mocht uw kind puffers gebruiken, neem deze dan mee. Bij gebruik van beta blokkers dient dit van tevoren besproken te worden met uw arts. Beta blokkers verhogen de kans op een ernstigere reactie en moeten van tevoren gestopt worden. Echter dit moet qua onderliggend probleem wel kunnen. Als uw kind ziek is (bijvoorbeeld verkouden of diarree) of veel last heeft van het eczeem of de astma, kunt u het beste een nieuwe afspraak maken voor de provocatie.

Wilt u tevens iets te eten en te drinken meenemen wat uw kind graag lust en goed verdraagt. Dit kan dan na de test gegeven worden en bij grote honger of onrust (hoewel liever niet) tijdens de test.