Wat is een allergie?

Een allergie is een overdreven reactie (overgevoeligheidsreactie) van het afweersysteem op, in het algemeen niet-schadelijke stoffen, zoals: stuifmeel, huidschilfers van huisdieren, uitwerpselen van huisstofmijt, schimmels, insectenbeten of bestanddelen van voedsel. Het lichaam beschouwt deze stoffen onterecht als schadelijk. Deze stoffen bevatten een eiwit, dat allergeen wordt genoemd. Een allergische reactie kan zich op verschillende manieren uiten. Voorbeelden van allergische uitingen kunnen zijn: neusverstopping, niezen, snotteren, tranende ogen en jeuk aan ogen, hoesten en piepen van de longen, maag-darmklachten, huidafwijkingen en zelden in shock raken. Bij een allergische reactie komt uit lichaamscellen o.a. de stof histamine vrij. Histamine veroorzaakt de meeste klachten. Je kunt al bij een tweede contact met een bepaalde stof allergisch reageren. Soms treden de klachten pas op nadat je verschillende keren met de stof in aanraking bent geweest.

Acute allergische reactie

Een acute allergische reactie kan direct optreden na contact met, of na inademing of consumptie van bepaalde stoffen. Het lichaam reageert dan binnen enkele minuten. Bij zeer ernstige allergie kan shock optreden. Voorbeelden van deze snelle allergieën zijn hooikoorts, huidreacties en bijen- of wespenallergie. Een allergische reactie kan ook vertraagd optreden. Na twee dagen ontstaan dan klachten op het lichaamsdeel dat met de stof in contact is gekomen. Voorbeelden hiervan zijn contacteczeem.

Oorzaken

In principe kan elke stof een overgevoeligheidsreactie veroorzaken. De meest voorkomende oorzaken van een allergische reactie zijn de (uitwerpselen van) huisstofmijt, huidschilfers en haren van (huis)dieren, voedingsbestanddelen, schimmels en stuifmeel(pollen) van grassen en bomen. Ook insectenbeten en -steken, geneesmiddelen (zoals penicilline), wasmiddelen, pleisters en bepaalde metaalsoorten kunnen een allergische reactie veroorzaken. Het is niet altijd gemakkelijk om te bepalen voor welke stof iemand allergisch is. Soms kan het nauwkeurig nagaan van veranderingen uitkomst bieden. Zeker in het geval van cosmetica of verf, of bij verandering van bijvoorbeeld wasmiddel of wasverzachter. Als u regelmatig last heeft van overgevoeligheid en de oorzaak is niet te achterhalen, dan kan een allergietest worden gedaan. Dit kan in de vorm van een bloedtest of huidpriktest. Er wordt vaak gedacht dat een allergie nooit overgaat. Dit is onjuist. Soms kan een kind er overheen groeien.

Hooikoorts

Een veel voorkomende allergische reactie is hooikoorts. Hooikoorts is een sterke reactie van de slijmvliezen van met name de neus op het stuifmeel van bomen of grassen. Deze zogenaamde pollenallergie komt in het voorjaar en in de zomer veelvuldig voor. De klachten uiten zich vaak in de vorm van verkoudheidsverschijnselen zoals een loopneus en/of jeukende, rode ogen.

Eczeem

Eczeem is een ontstekingsreactie van de huid die soms een uiting is van allergie. Echter vaker niet dan wel. De huid vertoont rode plekken, bultjes, blaasjes, schilfers, en jeukt.

Voedselallergie

Je kan ook overgevoelig zijn voor bepaalde voeding of voedingsbestanddelen, zoals schelpdieren, noten en fruit. Een bekend voorbeeld is de koemelkeiwitallergie bij zuigelingen. Een voedselallergie kan zich op verschillende manieren uiten. Het vermijden van deze voedingsstoffen door middel van een dieet is over het algemeen noodzakelijk bij bewezen voedselallergie.

Hoe wordt de diagnose gesteld?

Allergie is een aandoening die bij voorkeur door een arts gediagnosticeerd en behandeld dient te worden. De diagnose wordt gesteld aan de hand van de anamnese (vragen en verhaal) en kan over het algemeen bevestigd worden door bloedonderzoek of huidpriktest. Soms is een voedselprovocatie nodig voor het stellen van de diagnose.

Bloedonderzoek naar allergie (RAST test)

De RAST test wordt gedaan door middel van bloedafname. In het afgenomen bloed kan men zien of je een verhoogde kans hebt op een bepaalde allergie. Deze test kan gedaan worden voor zowel inhalatieallergenen (huisstofmijt, boompollen enz.) maar ook voor voedselallergenen (pinda, hazelnoot, enz.) De arts zal de uitslagen samen met jou (en je ouders/verzorgers) doornemen en nagaan of je ergens allergisch voor bent.

Huidtest

Door een huidtest kan ook gekeken worden of er een verhoogde kans op een specifieke allergie is. Voor deze test moet bepaalde medicatie (onder meer aerius, zyrtec, telfast, xyzal) gestopt worden. De assistente geeft hier uitleg over. Bij de huidtest worden er druppeltjes voedsel- en/of inhalatieallergeen gelegd op de huid van de onderarm. De arts bepaalt welke allergenen nodig zijn om te onderzoeken. Hierna prikt men door het druppeltje op de huid heen. Je moet dan een half uur wachten en dan kan de test afgelezen worden. Krijg je een rood bultje, dan is er een allergische reactie (overigens zal een van de druppeltjes altijd een rood bultje geven, dit is de controle). Er staan altijd medicijnen klaar voor het geval de allergische reactie erg heftig is, maar deze zijn meestal niet nodig.

Voedselprovocatie test

Soms geven anamnese en allergietest geen duidelijk antwoord op de vraag of er (nog) een allergie is tegen een bepaald voedingsmiddel. Dan kan besloten worden een voedselprovocatie te doen. Dit kan ‘open’ gedaan worden (je weet dat het mogelijke allergeen sowieso gegeven wordt) of ‘dubbelblind’. Bij dit laatste onderzoek is het de bedoeling twee keer naar de kinderafdeling te komen. De ene keer krijgt het kind het betreffende allergeen, de andere keer niet. Zowel de artsen, verpleegkundigen als het kind en ouders weten niet welke keer het allergeen gegeven wordt. Meestal duurt een voedselprovocatie een hele ochtend (of middag). Het allergeen wordt in opklimmende hoeveelheid gegeven. Mocht er een hevige reactie ontstaan dan staat er medicatie klaar om de reactie tegen te gaan. Ongeveer een week na de laatste provocatiedag heb je een (telefonische) afspraak om eventuele reacties en resultaten te bespreken met de kinderarts.

Hoe is een allergische reactie te voorkomen

Een allergische reactie is te voorkomen door het contact met de betreffende stof te vermijden. Soms is dit erg lastig, bijvoorbeeld bij een huisstofmijtallergie.

Behandeling voedselallergie

Allereerst is het belangrijk dat het betreffende voedselbestanddeel vermeden wordt. De diëtist kan daarbij helpen. Mocht je dan toch per ongeluk het betreffende voedselbestanddeel ingenomen hebben dan kan bij een milde reactie een antihistaminicum ingenomen worden (zoals aerius, zyrtex, xyzal, enz). Bij een (dreigende) ernstige reactie moet de adrenaline auto-injector toegediend worden en 112 gebeld worden. In het hoofdstuk over ‘anafylaxie behandelplan’ staat daar meer over. De adrenaline auto-injector is soms ook nodig bij (dreigende) allergische reacties bij wespen of bijensteek.

Behandeling allergische neus/ogen en of niezen

Allergische neus- en oogklachten worden meestal veroorzaakt door huisstofmijt-, boom- en graspollenallergie of huisdierenallergie. Uiteraard bestaat een groot deel van de behandeling uit het zoveel mogelijk vermijden van de allergenen. Echter vaak helpt dit niet voldoende, vandaar dat er dan meestal gestart moet worden met medicatie: De behandeling met medicijnen bestaat meestal uit een combinatie van neussprays, oogdruppels en antihistaminica (tabletten tegen allergie) of immunotherapie. Op tijd beginnen en consequent gebruik van medicatie is van belang voor een goed effect.

Neussprays

Wanneer er sprake is van forse en vrijwel dagelijks aanwezige neusklachten worden corticosteroïden (ontstekingsremmers) in de vorm van neussprays voorgeschreven. Deze neussprays werken vooral goed als de neus verstopt zit. Neussprays werken alleen bij dagelijks gebruik tijdens een aaneengesloten periode van minimaal 4 tot 6 weken. Neussprays met corticosteroïden zijn alleen op recept te krijgen bij de apotheek. Andere neussprays, die zonder recept te krijgen zijn, bevatten vaak een zoutoplossing of xylometazoline. Een spray met zout water kan zo nodig onbeperkt gebruikt worden. Het kan helpen een zout water spray te gebruiken voordat u de andere neusspray gebruikt om de neus goed open te krijgen, zodat het medicijn op de juiste plek (het slijmvlies) aankomt. Xylometazoline ontzwelt het neusslijmvlies en heft zo tijdelijk neusverstopping op. Deze spray mag echter nooit langer dan zeven dagen gebruikt worden. Anders blijft de neus verstopt en kun je er afhankelijk van worden.

Antihistaminica

Antihistaminica blokkeren de werking van histamine, de stof die vooral verantwoordelijk is voor de acute klachten. Antihistaminica kunnen ingenomen worden op momenten dat dit nodig is, maar als u op de meeste dagen van de week klachten heeft, is het verstandig ze elke dag in te nemen. Alleen antihistaminica helpt vaak onvoldoende, het gebruik van een neusspray erbij werkt vaak beter. Antihistaminica bestaan ook in de vorm van oogdruppels en neussprays.

Immunotherapie

Immunotherapie is een behandeling van 3 tot 5 jaar waarbij de patiënt door middel van injecties met extracten van huisstofmijten minder gevoelig wordt voor huisstofmijt-allergenen. Het effect van immunotherapie met huisstofmijten kan soms wat langer op zich laten wachten en treedt soms pas in het 2e jaar op. Na een injectie is er een zeer kleine kans op een ernstige acute bijwerking. Dit is de reden waarom immunotherapie met injecties altijd plaats moet vinden onder supervisie van een arts en er na elke injectie 30 minuten gewacht moet worden. Op dit moment is er nog geen goed werkende vorm van immunotherapie waarbij tabletten of druppels veilig thuis ingenomen kunnen worden, behalve voor graspollenallergie.