In overleg met uw behandelend arts heeft u besloten tot een operatie voor een schouderprothese. Tijdens deze operatie vervangt de orthopeed uw beschadigde schoudergewricht door een kunstgewricht. Hier krijgt u informatie over het schoudergewricht, de voorbereiding op de operatie, de operatie zelf en de nabehandeling.

Het schoudergewricht

De schouder is het meest beweeglijke gewricht van het lichaam. De schouder bestaat uit botten, bindweefsels, pezen en spieren, die de arm met de romp verbinden. Het schoudergewricht bestaat uit drie botstukken, namelijk:

• De bovenarm (humerus).
• Het schouderblad (scapula).
• Het sleutelbeen (clavicula).

De kop van uw bovenarm beweegt in de kom van uw schouderblad. Om deze botten bevinden zich banden en spieren, die bewegingen begeleiden en sturen. De kop en de kom zijn bedekt met een laagje kraakbeen, zodat de schouder soepel kan bewegen. Het kraakbeen is elastisch en kan de schokken en stoten die tijdens normaal gebruik van uw arm optreden goed opvangen. Als het kraakbeen van een schouder ernstig beschadigd is of versleten, is vervanging vaak de enige oplossing.

Oorzaken van slijtage

Er zijn verschillende afwijkingen die slijtage van de schouder kunnen veroorzaken, zoals:

• Kraakbeen- en stofwisselingsziekten.
• Kraakbeenbeschadiging na een botbreuk.
• Reumapatiënten waarbij ontstekingen het kraakbeen in de schouder hebben aangetast.

In sommige gevallen is de oorzaak van een versleten schouder onduidelijk.

Klachten

Bij een beschadigde of versleten schouder treden pijn, stijfheid, zwelling en soms een krakend geluid op bij bewegen van het gewricht. Door de stijfheid en de pijn gaat u bepaalde bewegingen vermijden waardoor er in de loop van de tijd ernstige bewegingsbeperkingen in het gewricht kunnen optreden. Omdat de stijfheid in rust toeneemt kan het zijn dat u ’s nachts meer pijn heeft en daardoor slechter slaapt. Het doel van het plaatsen van een schouderprothese is om de pijn te verminderen en de functie van de schouder te verbeteren. Na de operatie ervaart u tijdelijk een ander soort pijn, die in de loop van de tijd geleidelijk minder wordt, maar vaak maanden tot een jaar kan duren. De uiteindelijke functie van een schouder met schouderprothese hangt af van de conditie van uw pezen en spieren en van de bewegingsmogelijkheden van het schoudergewricht vóór de operatie.

Voor de opname

De orthopeed stelt de ernst van de aandoening vast aan de hand van uw klachten in combinatie met een lichamelijk onderzoek, röntgenonderzoek en vaak een geluidsonderzoek (echografie) of een MRI scan om de kwaliteit van de pezen rond het schoudergewricht te beoordelen. Afhankelijk van de conditie van de pezen en het bot besluit de orthopeed om alleen de schouderkop of ook de schouderkom te vervangen. Een operatie is een ingrijpende gebeurtenis en het herstel vraagt veel wilskracht en inspanning van u en uw omgeving. Een goede voorbereiding is belangrijk. Aangezien u na de operatie enige tijd uw arm minder kunt gebruiken, bent u afhankelijk van familie of vrienden bij het doen van boodschappen en het huishouden. Wanneer u geen beroep kunt doen op hun hulp, bespreek dan met uw huisarts en specialist de mogelijkheid van hulp thuis of tijdelijke opvang elders.

Voorbereiding op de operatie

Preoperatieve screening (POS-poli)

U krijgt voorafgaand aan de operatie een preoperatief onderzoek op de POS poli. Er wordt gekeken of u fit genoeg bent voor de operatie. De anesthesioloog bespreekt met u wat voor soort verdoving u krijgt. Het is belangrijk dat u “Preoperatieve Screening en Anesthesie” goed doorleest voor uw bezoek aan de POS poli.

Medicatie

Als u medicijnen gebruikt die de bloedstolling beïnvloeden (acenocoumarol of fenprocoumon) dan moet u hier ruim voor de ingreep mee stoppen. Overleg dit vooraf met de anesthesioloog en uw behandelende arts.

Patiënt specifiek Instrumentarium

In sommige gevallen besluit de orthopedisch chirurg dat het gewenst is om een mal te laten maken voor precieze plaatsing van de kom van de prothese. Hiertoe zal de orthopedisch chirurg een CT scan laten maken van de schouder. De beelden hiervan worden opgestuurd naar de Verenigde Staten, alwaar een patiëntspecifieke mal wordt geprint aan de hand van de CT beelden. Deze mal wordt opgestuurd, vooraf aan de operatie gesteriliseerd en tijdens de operatie gebruikt voor plaatsing van de kom. Deze techniek; het maken van de CT en het vervaardigen van de mal, neemt enkele weken in beslag.

Soorten prothesen

Uw orthopedisch chirurg kiest de prothese die voor uw situatie het meest geschikt is. Zijn keuze baseert hij op de toestand van het weefsel in uw schouder. Hij bespreekt zijn keuze met u.

• Als de spieren intact zijn en alleen het gewricht versleten is, wordt vaak een kunstgewricht geplaatst dat dezelfde bouw heeft als het schoudergewricht. De metalen schouderkop zit op een steel en wordt in de bovenarm vastgezet. De kunststof kom wordt in het schouderblad geplaatst. (zie afbeelding schouderprothese).
• Bij jonge mensen wordt de kom soms weggelaten. Deze kan namelijk bij veel activiteit eerder loslaten. In dat geval wordt een zogenoemde hemiprothese (hemi = half) geplaatst. Nadeel is dat de metalen bol op termijn slijtage geeft aan de kom.
• Als de spieren en pezen van het schoudergewricht onherstelbaar beschadigd zijn, kan een ‘omgekeerde’ prothese worden geplaatst. Op de plaats van de kom wordt dan de kop van de prothese geplaatst, in de bovenarm komt de kom te zitten. Het voordeel is een grotere stabiliteit.

De operatie

Bij de operatie wordt de schouder opengemaakt door een verticale snee over de voorkant van de schouder. De orthopeed verwijdert het versleten kraakbeen en plaatst de prothesen. Tijdens de operatie en soms ook enige dagen na de ingreep krijgt u antibiotica om de kans op een infectie te verkleinen. De ingreep duurt ongeveer een tot twee uur.

Pas op met infecties en ontstekingen voor uw operatie!

LET OP: als u een infectie of ontsteking heeft, kan de operatie niet doorgaan omdat u dan een vergroot risico heeft op problemen met de prothese. Het gaat bijvoorbeeld om infecties aan uw tenen of voet, ontsteking van uw tandvlees of uw huid, blaasontsteking of wonden. Daarnaast kan ook een verkoudheid of griep een risico zijn voor de operatie. Een behandeling bij de pedicure kort voor uw operatie is af te raden. Om infectie te voorkomen is hygiëne van de voet en teennagels erg belangrijk. Neem bij een van bovengenoemde aandoeningen zo snel mogelijk contact met ons op, zodat we kunnen beoordelen of de operatie moet worden uitgesteld. Secretariaat orthopedie is op werkdagen van 8.30 – 15.00 uur telefonisch bereikbaar op telefoonnummer 0187 607117.

Complicaties

Geen enkele ingreep is zonder risico’s. Zo is ook bij deze operatie de kans op complicaties aanwezig zoals trombose, nabloeding, longontsteking of wondinfectie. Met een prothese blijft het risico van infectie of een zenuwbeschadiging (N Axillaris) bestaan. Bij een operatieve ingreep, het trekken van een tand of kies of wortelkanaalbehandeling is het belangrijk dat u vertelt dat u een kunstschouder heeft. De arts kan u dan antibiotica geven, om het gevaar van infectie tegen te gaan. Om trombose te voorkomen worden gedurende 6 weken bloedverdunners voorgeschreven.

Na de operatie

U verblijft korte tijd op de uitslaapkamer (verkoeverkamer). Hier wordt uw hartslag en bloeddruk bewaakt. Tevens vindt er zuurstofmeting plaats via een ‘knijper’ op één van uw vingers, zoals dat ook tijdens de operatie wordt gedaan. U heeft een infuus in uw arm waardoor u vocht, antibiotica en pijnstillers krijgt toegediend. Als deze controles goed zijn gaat u terug naar de verpleegafdeling. Na de operatie kunt u last hebben van misselijkheid en pijn. U heeft een infuus voor toediening van vocht de eerste dagen. In de wond wordt een slangetje achtergelaten om wondvocht af te laten lopen in een drainfles. Soms heeft u na de operatie een blaaskatheter voor uw urine. Direct na de operatie draagt u een verband op de wond en is uw arm in een brace, met daaraan vast een kussen, geplaatst. Een brace is een soort draagband die met een band om uw taille bevestigd kan worden om beweging van de schouder te voorkomen. De eerste zes weken na de operatie draagt u de brace met kussen dag en nacht om de arm rust te geven. De brace mag af bij douchen, aan- en uitkleden of oefenen. De fysiotherapeut en verpleegkundige adviseren u over het gebruik van de brace. De verpleegkundige controleert nauwkeurig het gevoel in uw hand. Zij plakt de wond met folie af, zodat u thuis kunt douchen.

Instructies brace

1. Breng uw geopereerde arm in de brace. Breng de ene band over de gezonde schouder en achter uw rug weer naar voren en klik hem vast ter hoogte van de pols.
2. Breng de andere band om de middel naar voren en klik vast ter hoogte van de hand.

Indien u ook klachten heeft van de niet geopereerde arm of schouder, dan zult u hulp van anderen nodig hebben om de brace te gebruiken.

Afbeeldingen Brace aantrekken

Afbeelding 1

Afbeelding 2

Nabehandeling op de afdeling

Wanneer uw schouder tijdens het oefenen ondanks de pijnstilling plotseling meer pijn geeft en dik wordt, moet u de verpleegkundige waarschuwen omdat dit zou kunnen duiden op een nabloeding. Naast de pijnstillers krijgt u, tot u beweegt dagelijks een injectie toegediend om trombose te voorkomen. De wond wordt vaak gehecht met metalen nietjes, die tijdens de controle na veertien dagen worden verwijderd. Wanneer de pijn goed onder controle is en u op een veilige en juiste manier kunt bewegen en oefenen, mag u naar huis.

Fysiotherapie

U start de eerste dag na de operatie met het oefenprogramma onder leiding van de fysiotherapie. De fysiotherapeut legt u eerst uit hoe u de oefeningen moet uitvoeren en hoe u daarna ook zelfstandig kunt oefenen. De oefeningen zijn bedoeld om uw schouder weer goed te kunnen bewegen.

Belasten

De orthopedisch chirurg heeft tijdens de operatie spieren losgemaakt en na plaatsing van de prothese weer vastgehecht. Hierdoor mag de arm gedurende 6 weken niet naar buiten en/of naar binnen gedraaid worden (geen exorotatie zowel passief als actief en geen actieve endorotatie). Daarnaast mag u de eerste weken geen kracht zetten met de schouderspieren.

Oefeningen

Probeer de eerste dagen ieder uur zo’n vijf minuten te bewegen met de arm, als de beweeglijkheid tot 90° goed gaat oefent u vijf keer per dag. De beweeglijkheid van de schouder moet u direct gaan oefenen zonder te forceren. De volgende oefeningen doet u met behulp van de niet-geopereerde arm.

• Ondersteun met de goede arm de geopereerde arm bij de onderarm. Breng de armen samen naar voren, ga niet verder dan 90°. Als het makkelijker is, mag u hierbij iets naar voren buigen.
• Als voorgaande oefening, maar ga nu met de geopereerde arm naar opzij, ook nu niet verder dan 90°.

Overige oefeningen:

• Strekken en buigen van de elleboog, dit om te voorkomen dat het strekken beperkt raakt en om de spierkracht in de bovenarm te verbeteren.
• Maak een stevige vuist en strek daarna de vingers, dit om zwelling tegen te gaan.

Algemeen

De brace draagt u de eerste 6 weken dag en nacht. In principe mag hij even af bij wassen, aankleden en oefenen.

Let op: bij aankleden eerst de geopereerde arm door de mouw steken. Bij uitkleden de geopereerde arm als laatste. Draag ruime kleding waardoor er niet aan de arm getrokken hoeft te worden.
Voor dames: maak niet zelf uw BH op uw rug vast.

Naar huis

U verblijft twee tot drie dagen in het ziekenhuis. Voor u naar huis gaat krijgt u van de fysiotherapeut, de arts en de verpleegkundige instructie over wat u met uw ‘nieuwe schouder’ wel en niet mag doen. De fysiotherapeut geeft u een overdracht mee voor de fysiotherapeut thuis. U kunt zelf een afspraak maken met de fysiotherapeut bij u in de buurt.

De eerste zes weken na de operatie mag u niet fietsen, rijden op een bromfiets, autorijden, koken of huishoudelijk werk verrichten. Verder mag u de eerste drie maanden niet op de geopereerde zijde slapen. Na drie maanden mag u lichte werkzaamheden doen. De fysiotherapeut en arts overleggen met u wanneer u weer kunt starten met sporten.

Na twee en zes weken komt u voor controle bij de orthopeed op de polikliniek. Er wordt na zes weken een nieuwe foto van de schouder gemaakt.

Toekomstige ingrepen/operaties

Wanneer u in de toekomst een (kleine) ingreep moet ondergaan, moet u altijd aangeven dat u een schouderprothese heeft. U krijgt dan preventief antibiotica om infectie van de prothese te voorkomen. Dit geldt voor:

• ingrepen bij de tandarts in geïnfecteerd gebied;
• het ondergaan van een ingreep wanneer u een verminderde weerstand heeft;
• een blaas- of darmonderzoek, wanneer er sprake is van een infectie;
• een onderzoek van de slokdarm.

Wanneer waarschuwt u een arts?

Neem in de volgende gevallen direct contact op met de poli orthopedie of de spoedeisende hulp:

• U bent gevallen en heeft meer pijn gekregen aan de schouder,
• De wond ziet er onrustig uit: het wondgebied is gezwollen en rood en u heeft koorts.