Informatie nalezen als u een sterilisatie overweegt. Ook leest u hoe een laparoscopische sterilisatie verloopt.

Sterilisatie overwegen

Wanneer u zeker weet dat u geen kinderen meer wilt krijgen, kunt u een sterilisatie overwegen. Een sterilisatie is een operatie waarbij de gynaecoloog beide eileiders verwijderd of afsluit. Het eitje kan zo niet meer worden bevrucht. De ingreep wordt gedaan met een kijkoperatie via de buik. Uw hormonen en seksuele gevoelens blijven hetzelfde. U hebt nog een kleine kans op een zwangerschap. Het is moeilijk of onmogelijk om een sterilisatie ongedaan te maken. Alle vormen van anticonceptie hebben voor- en nadelen. Zo ook een sterilisatie. Bedenk wat deze voor- en nadelen voor u betekenen als u een sterilisatie overweegt.

Wat is een sterilisatie?

Bij een sterilisatie sluit de gynaecoloog beide eileiders af. Als de eileiders dicht zijn, kunnen de zaadcellen de eicel niet meer bereiken. U kunt dan niet meer zwanger worden. De eileiders zorgen voor het transport van het bevruchte eitje naar de baarmoeder. De eierstokken laten eitjes rijpen en maken vrouwelijke hormonen. Bij een sterilisatie blijven de eierstokken normaal werken. Na een sterilisatie kan een eitje niet meer door de eileider gaan. Na de eisprong komt het met wat vocht in de buikholte terecht. Uw lichaam ruimt dit op.

Methode voor sterilisatie

Laparoscopische sterilisatie

De sterilisatie wordt via de buik et een kijkoperatie gedaan. Via kleine openingen in de buik brengt de gynaecoloog de instrumenten in en plaatst clipjes op de eileiders of verwijdert de eileiders. In hoofdstuk twee krijgt u informatie over deze ingreep.

Definitieve vorm van anticonceptie

Het is moeilijk of niet mogelijk om een sterilisatie ongedaan te maken. Daarom noemen we sterilisatie een definitieve vorm van anticonceptie. Anticonceptie betekent letterlijk: tegen bevruchting. Anticonceptie beschermt u tegen een zwangerschap als u gemeenschap hebt. Andere vormen van anticonceptie zijn de anticonceptiepil (de pil), het condoom en een spiraaltje.

Voordelen van een sterilisatie	Nadelen van een sterilisatie
Uw anticonceptie is geregeld, u hoeft er niet meer over na te denken. U gebruikt geen hormonen, uw eierstokken maken hormonen op een natuurlijke manier. De kans op zwangerschap is heel klein.	U hebt een kans op een complicatie van de ingreep. Als u spijt krijgt, is het niet mogelijk of moeilijk om een hersteloperatie te laten doen. U hebt een aanvullende verzekering nodig voor vergoeding vanuit de zorgverzekering, een sterilisatie zit niet in het basispakket.

Kans op zwangerschap

Bij alle vormen van anticonceptie is er een kans op een zwangerschap, ook bij sterilisatie. De kans op een zwangerschap is klein. Na een laparoscopische sterilisatie worden 2 tot 5 per 1.000 vrouwen zwanger.
Soms gaat de clip van de eileider af, ook als deze goed is geplaatst. De eileiders kunnen soms weer aan elkaar groeien en opnieuw een doorgang maken. De gynaecoloog kan de eileiders dichtbranden. Dit wordt overigens weinig meer gedaan. De kans op een zwangerschap hangt af van de gebruikte techniek. De kans is groter als op maar een plaats de eileiders worden dicht gebrand. Is dit op drie plaatsen gedaan, dan is de kans op een zwangerschap mogelijk net zo klein als die bij clips.

De gynaecoloog kan de eileiders ook helemaal verwijderen. De gynaecoloog zal dit met u bespreken. Dan is een zwangerschap bijna niet meer mogelijk. Deze operatie is wel uitgebreider. Na sterilisatie bij mannen worden 0,5 tot 1 per 1.000 vrouwen zwanger.

Andere vormen van anticonceptie

Bij de pil worden 3 per 1.000 vrouwen zwanger bij een jaar gebruik (als men geen pillen vergeet). Bij het koperspiraaltje is dit 1 tot 10 per 1.000 vrouwen per jaar. Bij het hormoonspiraaltje is dit 1 tot 2 per 1.000 vrouwen per jaar. Is de kans op een zwangerschap bij pilgebruik 3 per 1.000 vrouwen per jaar? Dan betekent dit dat in een groep van 1.000 vrouwen er 3 per jaar zwanger worden als zij de pil gebruiken. Deze cijfers zijn niet direct te vergelijken met de cijfers die we bij sterilisatie gebruiken. Bij sterilisatie weten we wat de kans op een zwangerschap is per vrouw gedurende haar leven. Dit gaat dus over meer jaren.

Spijt na sterilisatie?

Vrouwen die een sterilisatie laten doen, weten meestal zeker dat zij geen kinderwens (meer) hebben. Maar toch krijgen vrouwen en partners soms spijt. Meestal gaat het om een kinderwens in een nieuwe relatie. Zo’n 6% van de gesteriliseerde vrouwen krijgt spijt.

Wie heeft een grotere kans op spijt?

Hoe jonger u bent, hoe groter de kans dat u spijt krijgt. Verder weten we dat de kans op spijt groter is wanneer men alleenstaand is of nog geen kinderen heeft. We adviseren om geen beslissing te nemen als u onder druk staat. Denk daarbij aan relatieproblemen of problemen bij een zwangerschap, zoals een miskraam of een abortus. Emoties kunnen de beslissing beïnvloeden en dan is de kans op spijt later groter.

Kans op herstel

Wanneer u een laparoscopische sterilisatie heeft laten doen en toch een kinderwens krijgt, is er een mogelijkheid om de eileiders te herstellen. Meestal kan dit met een kijkoperatie. Als de operatie goed gaat, heeft u daarna 40 tot 85% kans op een zwangerschap. De kans is het grootst als er clips zijn gebruikt. Na een hersteloperatie is er wel een hoger risico op een buitenbaarmoederlijke zwangerschap (2%). Een hersteloperatie is duur en wordt niet vergoed door de verzekering. Er kan ook gekozen worden voor een IVF-behandeling. De kans op een zwangerschap bij drie behandelingen is gemiddeld 50%. Na het verwijderen van de eileiders is er geen hersteloperatie mogelijk.

Alternatieven

Er zijn verschillende mogelijkheden voor anticonceptie. Kijkt u voor een volledig overzicht op www.thuisarts.nl/anticonceptie.

Sterilisatie bij mannen

Een sterilisatie kan ook bij mannen. Dit is een kleine ingreep. De uroloog bindt de zaadleiders af en knipt ze door. Dit kan onder plaatselijke verdoving. Sterilisatie bij mannen is ook een definitieve vorm van anticonceptie. Een hersteloperatie is niet eenvoudig. Zo'n 40% van de vrouwen wordt binnen een jaar zwanger als hun partner een hersteloperatie krijgt.

Moeilijke keus?

Welke anticonceptie voor u het beste is, is heel persoonlijk. Welke ervaring u al heeft met anticonceptie, welke voor- en nadelen belangrijk voor u zijn, of u vergrootte kans heeft op bepaalde nadelen etc. In het volgend stuk gaan we dieper in op de methode van sterilisatie. Mogelijk helpt deze informatie u ook bij uw keuze.

Risico’s van de ingreep

Bij een laparoscopische sterilisatie kunnen problemen of complicaties voorkomen. Een laparoscopische sterilisatie is een ingreep die op de operatiekamer onder narcose gebeurt en waar al meer dan 40 jaar ervaring mee is. De kans op (ernstige)complicaties is niet groot.
Alles op een rij

• Een sterilisatie is een kleine ingreep. Het kan met een kijkoperatie via de buik (laparoscopisch) worden gedaan.
• Sterilisatie geeft betrouwbare anticonceptie.
• Geen gebruik van hormonen.
• Houd er rekening mee dat u natuurlijke menstruaties krijgt. Gebruikt u nu de pil of het hormoonspiraaltje? Mogelijk krijg u last van uw menstruaties. Overweeg een alternatief.
• Een sterilisatie is niet of moeilijk ongedaan te maken.
• Twijfelt u nog, bent u jonger dan 30 jaar of maakt u een emotionele periode door? Dan raden we u aan om uw beslissing uit te stellen en voor andere anticonceptie te kiezen.

Voorbereiding op de sterilisatie

Verzekering en vergoeding van de sterilisatie

Een sterilisatie valt niet binnen het basispakket. Vraag uw verzekering welke aanvullende verzekering voldoet. Dit verschilt per verzekeraar, per pakket en per jaar. Overleg met uw ziektekostenverzekeraar of de sterilisatie vergoed wordt.

Niet zwanger zijn

Zorg dat u niet zwanger bent tijdens de sterilisatie. Zorg dat er geen kans is dat er net een bevruchting is geweest. Als u de pil slikt, gebruik deze door tot de controle na drie maanden. Als u een spiraaltje hebt, laat dit bij de nacontrole pas verwijderen. Het spiraaltje kan blijven zitten tijdens de ingreep. Gebruikt u condooms of is er een risico op een zwangerschap? Dan kunt u de sterilisatie het beste in de eerste week na de menstruatie laten doen, in elk geval voor uw eisprong.

Laparoscopische sterilisatie

Bij deze methode sluit de gynaecoloog de eileiders af met clips (Filshie-clips) of verwijdert de eileiders. De operatie gebeurt op de operatiekamer, onder narcose en duurt ongeveer een half uur. Het is een dagbehandeling. Meestal bent u een dagdeel in het ziekenhuis.

Preoperatieve Screening

In de periode voorafgaand aan de operatie brengt u een bezoek aan de POS poli (het preoperatief spreekuur). U ontvangt daar informatie over de anesthesie en de voorbereiding op de operatie. Al deze informatie staat beschreven in Preoperatieve screening en anesthesie.

Hoe verloopt de ingreep?

Op de dag van de operatie wordt u verwacht op de afdeling gynaecologie. Hier worden nog enkele gegevens doorgenomen en zo nodig wordt uw bloeddruk gemeten. Vlak voor de operatie krijgt u een medicijn waar u slaperig van wordt. In operatiekleding wordt u naar de operatiekamer gebracht. De ingreep gebeurt meestal in dagbehandeling onder algehele verdoving (narcose). De ingreep duurt ongeveer een half uur (zie ook operaties algemeen). De gynaecoloog maakt in de onderrand van de navel een sneetje van ongeveer één cm. Via dit sneetje brengt hij/zij een kijkbuis met camera in. U krijgt gas in uw buik. Zo ontstaat ruimte om de baarmoeder, eierstokken en eileiders heen. U krijgt een tweede sneetje vlak boven het schaambeen bij de bovengrens van het schaamhaar. De gynaecoloog brengt hierdoor het instrument in voor de sterilisatie. Met dit instrument plaatst hij/zij de clips over beide eileiders. De eileiders zijn op deze manier meteen afgesloten. De gynaecoloog kan ook de eileiders dichtbranden of verwijderen. Bij verwijdering is een tweede sneetje in de onderbuik nodig. De gynaecoloog verwijdert de instrumenten en laat het gas uit de buik lopen. De gynaecoloog of een assistent hecht de wondjes of plakt ze af met hechtpleisters.

Kiest u voor een sterilisatie tijdens een buikoperatie, zo als bijvoorbeeld een keizersnede? Dan plaatst de gynaecoloog clips of verwijdert de eileiders.

Vervoer naar huis

Wij adviseren u om een begeleider te regelen die u naar huis kan brengen. U mag namelijk zelf geen voertuig besturen na de ingreep.

Na de operatie

Na een laparoscopische sterilisatie kunt u buikpijn hebben; zo nodig krijgt u hiervoor een pijnstiller. De pijn vermindert meestal de eerste uren na de sterilisatie en verdwijnt aan het eind van de dag, maar bij sommige vrouwen blijft hij nog een paar dagen bestaan. Ook schouderpijn komt na een laparoscopische sterilisatie voor door het opblazen van de buik met prikkeling van het middenrif, en verdwijnt meestal de dag na de operatie. Soms wordt tijdens de operatie de baarmoederhals via de schede met een tangetje vastgepakt om de baarmoeder en de eileiders tijdens de operatie te kunnen bewegen. Hierdoor kan er enkele dagen na de ingreep wat bloed verlies via de schede zijn. De wondjes in uw buik zijn meestal gehecht. Met de hechtingen kunt u gewoon douchen of in bad gaan. Meestal wordt er gebruik gemaakt van oplosbare hechtingen. Wanneer deze irriteren mag u deze na 5 dagen (laten) verwijderen. Mogelijk heeft u hechtingen die onder de huid zijn gelegd en geknoopt. Dan ziet u de hechtingen niet. Dit zijn oplosbare hechtingen. De meeste vrouwen hebben een paar dagen nodig voordat zij zich weer helemaal hersteld voelen. Andere vrouwen hebben wat langere tijd nodig, bijvoorbeeld een week. Werk kunt u hervatten als u weer hersteld bent. Wij adviseren u na de operatie enkele dagen rustig aan te doen. U kunt weer autorijden op het moment dat u zich lichamelijk en geestelijk weer goed voelt. U mag geen pijn meer hebben of nog duizelig zijn of medicijnen gebruiken die de rijvaardigheid beïnvloeden. De een zal na een operatie sneller herstellen dan de ander. Van belang is dat u weer goed geconcentreerd en alert uw auto moet kunnen besturen. Bij twijfel is het beter om u nog te laten rijden.

Risico’s laparoscopische sterilisatie

Complicaties of problemen bij een laparoscopische sterilisatie voorkomen:

• Problemen of complicaties door de narcose;
• Beschadiging van darmen, blaas of bloedvaten;
• Infectie;
• Niet lukken van de sterilisatie;
• Beschadiging darm, blaas, bloedvat. Tijdens het inbrengen van de instrumenten kan de gynaecoloog de darmen, de blaas of een bloedvat beschadigen. Dit gebeurt bij minder dan 1% van de vrouwen. Zo nodig krijgt u een uitgebreidere buikoperatie. Het herstel duurt dan langer. Soms is pas na de operatie duidelijk dat er een probleem is.

Soms is een sterilisatie niet mogelijk of moeilijk. Wanneer u verklevingen heeft, kan een sterilisatie moeilijk zijn. De gynaecoloog kan een extra opening maken voor een derde instrument. Dan lukt het meestal wel. Bij overgewicht kan het lastig zijn om de instrumenten in te brengen. De gynaecoloog kan dan de opening bij de navel iets groter maken. Als het zo ook niet lukt, kan de gynaecoloog een kleine snede maken, net boven het schaamhaar. Uw gynaecoloog vraagt u voor de operatie of u dit goed vindt. Als de eileiders te dik zijn, lukt het niet altijd om een clip te plaatsen. Dan kan de gynaecoloog de eileiders vaak wel dicht branden. De kans dat een laparoscopische sterilisatie uiteindelijk niet lukt, schatten we op minder dan 1%.
Er is meer kans op problemen wanneer u:

• gezondheidsproblemen hebt, dit vanwege de narcose;
• overgewicht hebt (BMI hoger dan 30);
• een eileiderontsteking of een buikvliesontsteking hebt gehad;
• een darmoperatie hebt gehad.

Wanneer contact opnemen?

• Als u steeds meer buikpijn krijgt;
• Als u koorts heeft (38 graden of hoger);
• Bij een sterilisatie is de kans op een infectie niet groot. Wanneer u toch een infectie krijgt, heeft u antibiotica nodig. Bij een laparoscopische sterilisatie kan ongemerkt de darm beschadigt zijn. U krijgt dan binnen enkele dagen steeds meer buikpijn en vaak ook koorts. Het gebeurt zelden, maar het is belangrijk dat u op tijd contact opneemt met het ziekenhuis.

Wat moet u weten na de operatie

• Een laparoscopische sterilisatie is meteen betrouwbaar.
• Toch zwanger? Na een laparoscopische sterilisatie worden 2-5 per 1000 vrouwen zwanger. Wanneer u zwanger bent, heeft u ruim 30% kans dat het om een buitenbaarmoederlijke zwangerschap gaat. Neem daarom zodra u weet dat u zwanger bent contact op met de gynaecoloog.