Symptomen

Bij de ziekte van Parkinson kunnen verscheidene klachten ontstaan, welke per patiënt verschillend zijn. Vaak ontstaan de klachten aan één zijde van het lichaam. In de loop der tijd kunnen de klachten zich uiten in beide lichaamshelften. Een onderscheid kan gemaakt worden in motorische (beweging) en niet-motorische klachten.

Motorische klachten:

• Bewegingstraagheid (bradykinesie), moeite met starten van een beweging (akinesie), automatische bewegingen worden minder/ontbreken (hypokinesie).
• Spierstijfheid (rigiditeit) in o.a. armen, benen, nek, onderrug of het gezicht (maskergelaat).
• Houdings- en balansstoornissen (voorovergebogen houding, evenwichtsproblemen).
• Loopstoornissen, zoals kleine pasjes, schuifelend lopen, blokkeren tijdens lopen (freezing).
• Beven (tremor), m.n. in rustpositie o.a. handen/benen.
• Problemen met de fijne motoriek (schrijven, knoopjes dichtmaken).

Niet motorische klachten:

• Spraakproblemen (zachte, hese stem, monotone spraak, stotteren).
• Slikproblemen (verslikken, eten zakt niet goed).
• Toegenomen speekselvloed, door afname slikreflex.
• Plasproblemen (o.a. frequenter plassen, ’s nachts vaak plassen (nycturie)).
• Slaapproblemen (niet in slaap kunnen vallen, korte slaapjes, onrustige slaap, REM-slaap gedragsstoornis (spieren ontspannen niet tijdens de droomslaap waardoor dromen worden uitgevoerd).
• Gedragsveranderingen, zoals angst, apathie (initiatief afname) en impulscontrolestoornissen (gok-, koop, of seksverslaving, voortdurend uitvoeren van dezelfde handeling).
• Depressie (somber).
• Cognitieve stoornissen, veranderingen in het geheugen, aandacht, planning en ruimtelijk inzicht.
• Een cognitieve stoornis kan ervoor zorgen dat het uitvoeren van dagelijkse handelingen moeilijker wordt.
• Vermoeidheid.
• Autonome verschijnselen (lage bloeddruk (orthostase), hevig transpireren, moeite met de ontlasting (obstipatie), erectiestoornissen).
• Pijnklachten m.n. in spieren en gewrichten.
• Oogproblemen (wazig zien, droge ogen).
• Verminderd reukvermogen.

Behandeling – medicatie

De ziekte van Parkinson is niet te genezen. Behandeling met medicatie richt zich op het verbeteren van de symptomen en daarmee behoud van kwaliteit van leven.
De medicatie die aan u gegeven wordt is afhankelijk van uw klachten en uw leeftijd.

Eén van de bekendste medicijnen is Levodopa (Sinemet®), Madopar®). Levodopa wordt in de hersenen omgezet in dopamine. Stijfheid en traagheid worden hierdoor over het algemeen minder. Ook kan het effect hebben op het trillen.

Bij voorkeur dient u de Levodopa minimaal een half uur voor de maaltijd in te nemen. Of minimaal één uur na de maaltijd, wanneer u bijvoorbeeld de Levodopa vergeten bent.
Dit heeft te maken met de interactie met eiwitten. Eiwitten worden in het lichaam op dezelfde manier opgenomen als Levodopa. Indien u Levodopa tegelijkertijd met eiwitten (denk aan o.a. melkproducten/vleeswaren) inneemt werkt de Levodopa minder goed.

Een ander bekend medicijn is een dopamine-agonist (o.a Sifrol®). Een dopamine-agonist bootst de werking van dopamine na, waardoor stijfheid en traagheid afnemen. Ook kan het effect hebben op het trillen. Een nadeel is dat vaker bijwerkingen optreden, zowel op korte termijn (misselijkheid of slaperigheid) als op lange termijn (bv impulscontrole-stoornissen, zie blz 5, kopje niet-motorische klachten).

Na verloop van tijd gebruiken de meeste mensen met de ziekte van Parkinson een combinatie van medicijnen, op meerdere momenten van de dag.
Op den duur kunnen schommelingen optreden in het motorisch functioneren (fluctuaties). Bijvoorbeeld medicatie is sneller uitgewerkt of heeft een wisselende werking (ON-OFF verschijnsel). Ook kunnen onwillekeurige en overtollige bewegingen (dyskinesieën) ontstaan. Overtollige bewegingen zijn een bijwerking van de Parkinsonmedicatie. Het optreden van fluctuaties of dyskinesieën kan de neuroloog doen besluiten om medicatie toe te voegen of te verlagen.

Advanced therapie

Als motorische klachten niet langer adequaat behandeld kunnen worden door aanpassing van de orale medicatie, komt u mogelijk in aanmerking voor advanced (aanvullende) therapie. Dit omvat diepe hersenstimulatie (DBS), Apomorfine of Duodopa. Indien dit t.z.t voor u van toepassing is worden deze opties met u besproken.

Behandeling – (paramedische) zorgverleners

Naast een behandeling met medicatie is paramedische zorg waardevol voor behoud van kwaliteit van leven. Het Van Weel-Bethesda Ziekenhuis werkt nauw samen met (paramedische) zorgverleners die aangesloten zijn bij ParkinsonNet. Dit is een landelijk netwerk van zorgverleners die gespecialiseerd zijn in de ziekte van Parkinson.

Fysiotherapie

Het doel van fysiotherapie is het verbeteren en/of behouden van zelfstandigheid en veiligheid. De fysiotherapeut kan aandacht besteden aan het trainen van dagelijkse activiteiten, zoals lopen (freezing = ‘vastplakken’ aan de grond)/opstaan vanuit de stoel en draaien in bed. Ook kan hij/zij zich richten op conditietraining en/of valpreventie.

Ergotherapie

Het doel van ergotherapie is het behoud van zelfstandigheid in het dagelijks handelen. De ergotherapeut kan u begeleiden/adviseren op het gebied van wonen (persoonlijke verzorging, huishouden, zorg gezin, mobiliteit/vervoer), werken (betaald/onbetaald) en vrijetijdsbesteding (hobby’s, energieverdeling, dagindeling, schrijven/computer gebruik).

Logopedie

Logopedie richt zich op drie domeinen te weten: spraak, kauwen & slikken en speekselbeheersing.
De logopedist kan u leren hoe het beste om te gaan met deze symptomen.

Diëtist

De diëtist richt zich op het behoud van een goede voedingstoestand. Patienten met de ziekte van Parkinson hebben een hogere energiebehoefte. De diëtist kan een dieet voorschrijven, adviezen en/of uitleg geven t.a.v. bijvoorbeeld obstipatie en/of interactie Parkinsonmedicatie met eiwitten.

Psycholoog of POH (praktijkondersteuner huisarts):

De diagnose ziekte van Parkinson kan een grote impact hebben op uw dagelijks leven. Ongeveer de helft van de mensen met de ziekte van Parkinson ervaart psychische en emotionele problemen. Dit komt direct voort uit de ziekte zelf, maar ook doordat u of uw naasten zich moeten aanpassen aan veranderingen die samengaan met de ziekte. Een psycholoog (via de huisarts) of een POH kan u hierin begeleiden.

Parkinsonverpleegkundige

De Parkinsonverpleegkundige is gespecialiseerd in het begeleiden van zowel mensen met de ziekte van Parkinson als mensen met een atypische parkinsonisme. Ook begeleidt hij/zij uw naasten.
De Parkinsonverpleegkundige werkt nauw samen met de neuroloog en andere (paramedische) zorgverleners. U kunt bij haar/hem terecht met al uw vragen omtrent de ziekte van Parkinson en atypische parkinsonisme. Hij/zij signaleert klachten en bespreekt die met u. De Parkinsonverpleegkundige begeleidt u bij het gebruik van medicatie (voorlichting, medicatieadviezen). Ook kan hij/zij u leefstijladviezen geven en ondersteunen bij acceptatie-, psychosociale en relationele problemen. Daarnaast kan de Parkinsonverpleegkundige u adviseren bij het aanvragen van hulpmiddelen en het regelen van (thuis)zorg.