Door uw arts is vastgesteld dat u medicatie nodig heeft om een eiblaas te laten groeien en een eisprong tot stand te brengen. Uw arts zal met u de mogelijkheden van behandeling bespreken. Er zijn verschillende middelen voor behandeling. Volgens de Europese richtlijn (ESHRE), die gepresenteerd werd in 2018, is Letrozol de eerste keus. Recente onderzoeken laten zien dat met behulp van Letrozol ook betere resultaten worden verkregen in vergelijking met het bekendere middel Clomid (clomifeen).

Behandeling met Letrozol

Letrozol is niet geregistreerd als eisprong opwekkend middel, maar we kunnen het daar wel voor gebruiken. Dit noemen we ‘off-label gebruik’. Voor ‘off-label gebruik’ vragen we u apart toestemming. Inmiddels is Letrozol wel opgenomen in de desbetreffende richtlijn van de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG). Er is al veel ervaring opgedaan met het gebruik van Letrozol om een eisprong tot stand te brengen. In een studie met 750 vrouwen is aangetoond dat ten opzichte van Clomid, met Letrozol vaker eisprongen ontstaan, meer zwangerschappen ontstaan en er meer levend geboren kinderen zijn. Ook zijn er minder bijwerkingen met Letrozol: vrouwen beschrijven minder opvliegers, minder moeheid en duizeligheid. Beperkt onderzoek laat zien dat er met Letrozol geen toename is van aangeboren afwijkingen bij pasgeborenen ten opzichte van de kinderen van patiënten die met Clomid zijn behandeld. Maar gezien de beperkte omvang van dit onderzoek kunnen we dat nog niet met zekerheid vaststellen. Er zijn op dit moment geen aanwijzingen voor schadelijke effecten bij zowel moeder als kind. Maar onderzoek naar de lange termijn effecten van het gebruik van Letrozol bij kinderen die zijn geboren nadat de moeder Letrozol heeft gebruikt, heeft nog niet plaatsgevonden. Letrozol wordt tot nu toe in Nederland voornamelijk gebruikt als ondersteunende behandeling bij vrouwen met hormoon-gevoelige borstkanker.

Hoe gebruikt u Letrozol?

Uw arts schrijft u op recept Letrozol voor. Als het nodig is krijgt u eerst Duphaston om een menstruatie op te wekken. De eerste dag van de menstruatie is cyclusdag (CD) 1. Gestart wordt met Letrozol 2.5 mg per dag voor cyclus dag (CD) 3 t/m 7. De cyclus wordt gevolgd met behulp van echoscopie vanaf CD 10-12. Afhankelijk van de respons wordt de echoscopie 1 - 3 keer herhaald. Tijdens de zg monitoring kunt u verschillende gynaecologen zien voor de echoscopie. Afhankelijk van het beloop zal de hoofdbehandelaar (de eerste gynaecoloog die de afspraken met u maakt) de behandeling met u evalueren. Bij goede respons krijgt u advies wanneer gemeenschap verstandig is voor de kans op zwangerschap.

Als er geen groei van een eiblaasje optreedt vóór CD 21 wordt in de volgende cyclus Letrozol 5 mg van CD 3 t/m 7 gegeven. Dan wordt vaak ook weer eerst Duphaston voor afronding van de cyclus toegepast. Bij onvoldoende groei kan de dosering opgehoogd worden in een volgende cyclus tot maximaal 7.5 mg van CD 3 t/m 7.

Behandelplan bij Letrozol schematisch weergegeven

Cyclusdag
1	Eerste menstruatiedag
2
3	1 tablet Letrozol (bij volgende cyclus hogere dosering)
4	1 tablet Letrozol (bij volgende cyclus hogere dosering)
5	1 tablet Letrozol (bij volgende cyclus hogere dosering)
6	1 tablet Letrozol (bij volgende cyclus hogere dosering)
7	1 tablet Letrozol (bij volgende cyclus hogere dosering)
10-12	Vaginale echoscopie (alleen bij eerste cyclus)
21-22	Indien nodig controle met bloedonderzoek of eisprong is geweest
30-35	Zwangerschapstest Positief: 7 weken na laatste menstruatiedag inwendige echo of na 8 à 9 weken abdominale echo. Negatief: Telefonische afspraak gynaecoloog, verhoging dosis Clomid en mogelijk een kuur Duphaston om een onttrekkingsbloeding op te wekken.

Eiblaasgroei

Als met Letrozol eiblaasgroei optreedt dan wordt vastgelegd hoeveel eiblaasjes tot ontwikkeling komen en hoe dik het baarmoederslijmvlies is. Met behulp van bloedonderzoek wordt indien nodig het progesterongehalte bepaald. Hiermee kan worden bevestigd of een eisprong heeft plaatsgevonden. Als er eenmaal een goede cyclus is vastgesteld, dan kan nog vijf maanden/cycli Letrozol gebruikt worden zonder dat er echoscopische controles nodig zijn. Als na de zesde eisprong geen zwangerschap is opgetreden, zullen we met u bespreken of en hoe we de doorgankelijkheid van de eileiders gaan beoordelen als dat al niet eerder gedaan is. Vervolgens kunt u opnieuw gedurende zes cycli Letrozol gebruiken. Als de cyclus ondanks gebruik van Letrozol weer onregelmatig of lang wordt, dan volgt opnieuw analyse. Eventueel wordt de dosering verhoogd. Bij iedere verhoging van de dosering Letrozol wordt (opnieuw) vastgelegd hoeveel eiblaasjes tot ontwikkeling komen, de dikte van het baarmoederslijmvlies bepaald en het progesteron gemeten. Als er te veel eiblaasjes groeien (3 of meer) dan adviseren we u om beschermd te vrijen om een meerlingzwangerschap te voorkomen.

Bijwerkingen

Hoewel Letrozol minder bijwerkingen geeft dan Clomid, zijn bijwerkingen toch mogelijk. De bijwerkingen die het meeste voorkomen bij Letrozol zijn opvliegers en vermoeidheidsklachten.

Gonal F

Medicatie

Als het niet lukt om een eisprong op te wekken met Letrozol, of als het wel gelukt is om een eisprong op te wekken met Letrozol maar u na 6-12 maanden niet zwanger bent geworden, is er de mogelijkheid om u te behandelen met gonadotrofinen, hiervoor gebruiken we Gonal F. Deze medicijnen kunt u zelf toedienen met een onderhuidse injectie in de buikhuid. Als u het moeilijk vindt om zichzelf te gaan prikken kan eventueel een verpleegkundige u hierbij helpen.

Er is 90% kans op het krijgen van een eisprong bij deze methode, met ongeveer 50% kans op zwangerschap binnen 9 maanden. Voor deze behandeling moet u zichzelf dagelijks prikken vanaf cyclusdag 3 en moet u vanaf cyclusdag 10-12 een aantal keer naar het ziekenhuis komen voor een vaginale echo om het effect van de Gonal F te monitoren tot het moment van de aanstaande eisprong. Als blijkt dat er een eisprong aanstaande is krijgt u een injectie met Ovitrelle en kunt u stoppen met de Gonal F. Na 36 tot 48 uur volgt dan een eisprong, u krijgt advies wanneer gemeenschap dan verstandig is.

Anders dan met Letrozol moet de cyclus iedere keer gemonitord worden met een vaginale echo. Er is namelijk met Gonal F de kans op overstimulatie van de eierstokken, waardoor u ziek kan worden en er een kans is op een meerling. Deze behandeling is dan ook intensiever voor u en daarom starten we pas met deze behandeling als Letrozol niet tot een zwangerschap heeft geleid.

Als er geen zwangerschap optreedt

Als na circa 9 cycli met de Gonal F geen zwangerschap is opgetreden of als het niet lukt om met Gonal F een eisprong op te wekken zullen we u doorverwijzen naar het Maasstad Ziekenhuis of naar het Erasmus Medisch Centrum, afhankelijk van uw keuze.

Behandelplan bij Gonal F schematisch weergegeven

Cyclusdag
1	Eerste menstruatiedag
2
Vanaf 3	Dagelijks prikken
10-12	Vaginale echoscopie(om eisprong te monitoren). Als eisprong aanstaande is een injectie met Ovitrelle en stoppen met Gonal F.
30-35	Zwangerschapstest Positief: 7 weken na laatste menstruatiedag inwendige echo of na 8 à 9 weken abdominale echo. Negatief: Herhaling behandeling met Gonal F. Na 9 cycli doorverwijzing naar Maasstad Ziekenhuis of Erasmus Medisch Centrum

Onderzoek en behandeling bij 43 jaar en ouder

Vruchtbaarheidsbehandelingen worden vergoed tot de dag dat de vrouw 43 jaar oud wordt. Dit betekent dat alle zorg die plaatsvindt in het kader van een vruchtbaarheidszorgvraag niet wordt betaald door de zorgverzekeraar indien de vrouw 43 jaar of ouder is. De kosten dienen dan door de patiënt zelf te worden betaald.