U wordt behandeld met het medicijn Keytruda (pembrolizumab). Hier krijgt u meer informatie over:

• Hoe pembrolizumab werkt
• Hoe het wordt toegediend
• Welke bijwerkingen u mogelijk kunt krijgen
• Waar u verder op kunt letten.

Krijgt u tijdens uw behandeling met pembrolizumab last van een bijwerking? Meld dit dan zo snel mogelijk bij uw arts. Dat geldt ook voor bijwerkingen die niet in deze folder genoemd worden.

Daarnaast kunt u bijwerkingen melden via het Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb, website: www.lareb.nl. Door bijwerkingen te melden helpt u ons aan meer informatie over de veiligheid van dit geneesmiddel. Bijwerkingen kunnen ook altijd gemeld worden bij de houder van de handelsvergunning van het product: Merck Sharp & Dohme B.V.; tel.: 0800 9999000; medicalinfo.nl@merck.com.

Waarom krijgt u pembrolizumab?

Pembrolizumab is een medicijn tegen kanker en een vorm van immunotherapie. Immunotherapie helpt het afweersysteem om kankercellen te herkennen en te vernietigen.

Als kanker zich in een vroeg stadium bevindt, kan immunotherapie de kans op genezing vergroten of de kans op terugkeer verkleinen. Als u kanker hebt die niet meer te genezen is, omdat deze bijvoorbeeld is uitgezaaid, kan immunotherapie de groei van de kanker vertragen.

Hoe werkt immunotherapie?

Het immuunsysteem

Het immuunsysteem of afweersysteem is het verdedigingssysteem van het menselijk lichaam. Het afweersysteem beschermt u tegen infecties en ziektes door ziekteverwekkers, zoals bacteriën en virussen, op te ruimen. Het afweersysteem kan ook kankercellen herkennen en vernietigen.

De rol van de immuuncheckpoints PD1 en PD-L1

Immuuncheckpoints zijn eiwitten die een belangrijke rol spelen in het reguleren van het immuunsysteem. Ze controleren het immuunsysteem en voorkomen dat het immuunsysteem gezonde cellen aanvalt. Deze checkpoints zorgen ervoor dat het immuunsysteem niet té actief wordt en schade aanricht aan het lichaam.

Bij kanker reageert het immuunsysteem soms niet goed op de kankercellen. Dit komt doordat de kankercellen erin slagen om de immuunreactie te ontwijken. Ze doen dit door de checkpoints verkeerde informatie te geven. Zo kunnen ze ervoor zorgen dat de afweercellen, die normaal gesproken kankercellen zouden aanvallen en vernietigen, geremd worden zodra ze de kanker hebben herkend.

PD-1 en PD-L1 zijn de eiwitten van één bepaalde checkpointremmer. Het eiwit PD-1 bevindt zich op de afweercellen, het PD-L1 eiwit bevindt zich op de kankercellen. Als PD-1 met PD-L1 bindt wordt de afweercel geremd en werkt niet meer goed. Daardoor worden de kankercellen niet aangevallen.

Werkingsmechanisme pembrolizumab

Pembrolizumab is een PD-1-checkpointremmer Het voorkomt dat het PD-1- eiwit op de afweercel zich bindt aan het PD-L1-eiwit op de kankercel. Hierdoor worden de afweercellen niet gestopt en kunnen ze de kankercellen aanvallen en vernietigen.

Hoe wordt het toegediend?

Uw arts heeft ervoor gekozen om u te behandelen met pembrolizumab. Pembrolizumab wordt in het ziekenhuis toegediend, via een infuus in uw ader (intraveneus).

De aanbevolen dosis pembrolizumab bij volwassenen is: 200 mg elke drie weken of 400 mg elke zes weken

U komt volgens uw behandelschema om de 3 of 6 weken naar het ziekenhuis. Uw arts beslist hoeveel behandelingen u nodig heeft en zal dit behandelschema met u bespreken.

Hebt u een afspraak voor de toediening van pembrolizumab gemist?

• Bel direct uw ziekenhuis om een nieuwe afspraak te maken.
• Het is erg belangrijk dat u alle voorgeschreven behandelingen met dit geneesmiddel krijgt.

Hebt u nog andere vragen over het gebruik van dit geneesmiddel? Neem dan contact op met uw arts.

Wat voor bijwerkingen kunt u krijgen?

Zoals elk medicijn kan ook pembrolizumab voor onbedoelde en ongewenste (ernstige) klachten zorgen. Dit noemen we bijwerkingen. Niet alle mogelijke bijwerkingen worden genoemd in deze folder. Het is zeer belangrijk dat u alert bent op mogelijke bijwerkingen.

Bijwerkingen kunnen voorkomen op elk moment tijdens de behandeling of zelfs nadat uw behandeling klaar is. U kunt last krijgen van meer dan één bijwerking tegelijkertijd. Als u een bijwerking opmerkt, belt of bezoekt u direct uw arts. Uw arts geeft u mogelijk medicijnen om de verschijnselen te verminderen en verdere complicaties te voorkomen.

Allergische reactie

Sommige mensen krijgen een allergische reactie op deze behandeling, omdat ze overgevoelig zijn voor een van de stoffen in de geneesmiddelen. U krijgt dan bijvoorbeeld jeukende uitslag, een opgezette keel, buikpijn of u wordt benauwd.

Uw verpleegkundige zal tijdens uw behandeling letten op een allergische reactie. Als u zich onwel voelt of een van deze tekens vertoont: zeg dit dan meteen. Een allergische reactie kan snel worden behandeld.

Soms treedt een allergische reactie pas enkele uren na de behandeling op. Als u zich onwel voelt of tekens van een allergische reactie vertoont na de behandeling, neem dan onmiddellijk contact op met het ziekenhuis.

Infusiegerelateerde bijwerkingen

Sommige mensen krijgen bijwerkingen doordat ze een medicijn via het infuus hebben gekregen. Als u zulke infuusreacties (waarbij kortademigheid, jeuk of huiduitslag, duizeligheid of koorts kan voorkomen) krijgt, moet u onmiddellijk contact opnemen met een arts.

De volgende symptomen kunnen wijzen op een mogelijke bijwerking:

Algemeen

• Ik heb het sneller koud dan gewoonlijk
• Ik heb koorts
• Ik ben aangekomen of afgevallen
• Ik voel me al langere tijd zeer moe

Huid en haar

• Ik heb huiduitslag of mijn huid jeukt
• Mijn huid krijgt een gelige kleur
• Ik krijg sneller bloedingen en blauwe plekken
• Ik zweet erger dan normaal
• Mijn haren vallen uit

Ogen

• Ik heb problemen met mijn gezichtsvermogen
• Mijn oogwit kleurt geel

Mond en hoofd

• Ik heb hoofdpijn die niet weggaat of die voor mij ongebruikelijk is
• Ik voel me duizelig of ik ben flauwgevallen
• Ik heb meer dorst dan normaal (ik heb een droge mond)

Keel en borst

• Ik moet sinds kort hoesten of mijn hoesten is erger geworden
• Ik voel me kortademig
• Ik heb pijn op de borst
• Ik heb een versnelde hartslag
• Mijn stem is zwaarder geworden

Maag en darm

• Ik heb diarree of een frequentere ontlasting dan normaal
• Ik heb meer of minder honger dan normaal
• Ik ben misselijk en moet
• Ik heb obstipatie (verstopping)
• Mijn ontlasting is donker gekleurd, teerachtig, plakkerig of bevat bloed of slijm
• Ik heb hevige buikpijn / mijn maagstreek is gevoelig

Urine

• De samenstelling en de kleur van mijn urine verandert (bijv. donkerder)

Spieren en gewrichten

• Mijn spieren doen pijn
• Ik verlies kracht in mijn spieren
• Mijn gewrichten doen pijn

Immuungerelateerde bijwerkingen

Aangezien pembrolizumab een checkpointremmer is, en het immuunsysteem actiever wordt door de behandeling, kunnen er bij deze therapie specifieke immuungerelateerde bijwerkingen optreden. Dat zijn bijwerkingen die ontstaan doordat de afweercellen ook in gezonde organen komen en deze kunnen aantasten. Deze bijwerkingen kunnen ernstig zijn en daarom is het belangrijk om deze onmiddellijk aan uw arts te melden omdat u mogelijk andere geneesmiddelen moet krijgen om nog ernstigere complicaties te voorkomen en de verschijnselen te verminderen. De meeste immuungerelateerde bijwerkingen, inclusief ernstige reacties, verdwijnen na het starten van geschikte medische therapie of het stoppen van pembrolizumab.

Immuungerelateerde bijwerkingen kunnen overal in het lichaam voorkomen maar worden het vaakst gezien op de huid, de dikke darm, de longen, de lever, de hypofyse (een klier in het hoofd die hormonen aanmaakt) en de schildklier.

Als u nieuwe symptomen opmerkt, bestaande symptomen erger worden of als u zich zorgen maakt is het daarom belangrijk om dit meteen te melden aan uw behandelteam.

Immuungerelateerde bijwerkingen worden onderverdeeld op basis van de ernst van de symptomen en als volgt behandeld:

• Graad 1 (lichte) of graad 2 (matige) bijwerkingen worden meestal symptomatisch behandeld, dat betekent dat de arts kijkt welke klachten u heeft en deze vervolgens op een passende manier behandelt. Uw behandeling wordt meestal niet onderbroken of gestopt in dit geval.
• Als graad 2 bijwerkingen ondanks de behandeling niet verdwijnen, kan het zijn dat u één of meerdere behandelingen met pembrolizumab moet overslaan totdat de klachten verminderd zijn.
• Bij graad 3 (ernstige) of graad 4 (zeer ernstige) bijwerkingen zal de behandeling meestal worden gestopt. Het kan ook zijn dat u voor uw klachten naar een specialist, zoals een dermatoloog, wordt verwezen.

Het kan zijn dat u om uw bijwerkingen te verminderen, behandeld wordt met corticosteroïden (bijvoorbeeld prednison) of middelen die uw immuunsysteem onderdrukken.

Omdat immuungerelateerde bijwerkingen op elk moment van de behandeling kunnen optreden - soms zelfs nadat de behandeling is gestopt- is het belangrijk om op de volgende symptomen te letten en deze onmiddellijk te melden bij uw behandelaar:

• Algemeen: vermoeidheid komt veel voor bij kankerpatiënten die immunotherapie krijgen. Vermoeidheid kan vele oorzaken hebben en daarom is het belangrijk dat aandoeningen aan bijvoorbeeld de schildklier of de hypofyse worden onderzocht door uw arts.
• Huid: uitgebreide uitslag of jeuk.
• Spijsverteringskanaal: diarree, met name met bloed of slijm, of hevige buikpijn.
• Endocrien*: vermoeidheid, gewichtsverlies, misselijkheid/overgeven, overmatige dorst of eetlust, overmatig en/of vaak plassen
• Luchtwegen: kortademigheid, hoesten
• Een of meer van de volgende, minder vaak voorkomende symptomen: hoofdpijn, verwardheid, spierzwakte of spierpijn, gevoelloosheid , pijnlijke of gezwollen gewrichten, onverklaarde koorts, snel blauwe plekken krijgen, minder goed zien

* Endocriene organen zijn de organen die hormonen produceren, zoals de hypofyse en de schildklier

Hieronder gaan we wat dieper in op een aantal bijwerkingen

Vermoeidheid

Vermoeidheid is een bijwerking die veel voorkomt bij deze behandeling. Het neemt vaak toe tijdens het behandeltraject en kan tot enkele maanden na het stoppen van de behandeling aanhouden. Meld uw arts als u last krijgt van vermoeidheid of als uw vermoeidheid plotseling erger wordt. Vermoeidheid kan vele klachten veroorzaken, van extreme slaperigheid tot concentratieproblemen.

Enkele tips om de impact van vermoeidheid op de kwaliteit van uw dagelijks leven te beperken

• Regelmaat
• Houd een dagritme aan. Probeer elke dag op hetzelfde tijdstip op te staan en naar bed te gaan. Kijk een uur voordat u gaat slapen niet naar een beeldscherm (televisie, tablet, computer of mobiel).
• Plan de belangrijkste activiteiten op het moment van de dag dat u de meeste energie hebt. Verspreid uw activiteiten over de dag.
• Wissel drukke dagen af met rustdagen.
• Accepteer hulp van anderen bij de boodschappen, het koken, schoonmaken of de zorg voor kinderen.
• Blijf actief: blijf buitenkomen, spreek af met vrienden en familie en beweeg regelmatig. U kunt veel kleine, alledaagse dingen doen die een positieve invloed hebben op uw lichamelijke conditie, gemoedstoestand en algemene levenskwaliteit. Beweeg elke dag minstens een half uurtje in de buitenlucht (zoals wandelen). Begin rustig en bouw geleidelijk de duur, het tempo en de intensiteit van de activiteit op.
• Eet evenwichtig en eet zoveel fruit, groenten en eiwitten als u wilt.
• Drink voldoende om uitdroging te voorkomen. Drink ’s avonds geen dranken met cafeïne.
• Gun uzelf een dutje overdag. Maar slaap overdag niet langer dan 30 minuten, zodat uw nachtrust niet verstoord raakt.
• Houd een ‘dagboek’ bij van uw vermoeidheid om te achterhalen wanneer u zich het vaakst slapjes voelt en wanneer u de meeste energie hebt. Met behulp van dat dagboek kunt u uw activiteiten spreiden over de dag op basis van uw energieniveau. Let erop dat u rust inbouwt op momenten waarop u zich futloos voelt. Hiervoor is een handige app: Untire. Vraag uw ziekenhuis om meer informatie en toegang tot de app.
• Wees niet te streng voor uzelf. Als u door vermoeidheid niet toekomt aan geplande taken, neem uzelf dat dan niet kwalijk. Draag zorg voor uzelf en neem zovaak rust als nodig. Uw lichaam heeft die rust nu heel hard nodig!

Bloedarmoede (‘anemie’)

Deze behandeling kan het aantal rode bloedcellen in uw bloed doen afnemen. Deze cellen brengen zuurstof rond in het lichaam. Als u te weinig rode bloedcellen hebt, kunt u moe en kortademig zijn. Informeer uw arts of verpleegkundige als u zich zo voelt.

Tips bij bloedarmoede
Als u bloedarmoede heeft door de behandeling van kanker kunt u dit niet zelf oplossen door anders te gaan eten. Daarom is het belangrijk dat u bij de volgende klachten contact opneemt met uw behandelend arts:

• Bleekheid, lusteloosheid
• Duizeligheid, hoofdpijn
• Niet goed kunnen slapen
• Zwart voor de ogen zien bij opstaan uit bed of stoel
• Niet goed kunnen concentreren
• Hartklachten of hartkloppingen
• Koud gevoel, transpireren
• Kortademigheid en vermoeidheid, zelfs als u maar heel weinig hebt gedaan

Veelgestelde vragen

Zijn er nog gezondheidsklachten waarbij ik moet opletten met het gebruiken van pembrolizumab?

Ja, vertel uw arts als u:

• Een auto-immuunziekte hebt.
• Een longontsteking (pneunomie) of steriele longontsteking (pneumonitis) hebt.
• Eerder het geneesmiddel ipilimumab hebt gebruikt en daar ernstige bijwerkingen van hebt gekregen.
• Een allergische reactie hebt gehad op andere behandelingen met monoklonale antilichamen.
• Een chronische virusinfectie van de lever hebt of hebt gehad, waaronder hepatitis B (HBV) of hepatitis C (HCV).
• Het hiv-virus of aids hebt.
• Leverschade hebt.
• Nierschade hebt.
• Een orgaantransplantatie hebt gehad of een beenmergtransplantatie (stamcel) waarbij donorstamcellen (allogeen) zijn gebruikt.

Kan ik nog andere geneesmiddelen gebruiken naast pembrolizumab, in combinatie met chemotherapie?

Gebruikt u naast pembrolizumab en chemotherapie nog andere geneesmiddelen of voedingssupplementen of hebt u dat kortgeleden gedaan? Vertel het uw arts. Ook als u in de nabije toekomst andere geneesmiddelen of voedingssupplementen gaat gebruiken.

Kan ik op vakantie gaan?

Bespreek en stem uw vakantieplannen af met uw arts.

Het is raadzaam dat u informatie over uw behandeling meeneemt tijdens uw vakantie. Draag uw patiëntenkaartje met de contactgegevens van uw arts bij u, zodat deze in noodgevallen kan worden bereikt. Daarnaast bevat het patiëntenkaartje belangrijke informatie over mogelijke bijwerkingen van de therapie.

Mag ik alcohol drinken?

Alcohol moet altijd met mate worden geconsumeerd. Dat geldt ook tijdens de behandeling met pembrolizumab.

Mag ik autorijden of een machine bedienen?

Bestuur geen voertuigen en gebruik geen machines nadat u pembrolizumab is toegediend, tenzij u er zeker van bent dat u zich goed voelt. Vermoeidheid en zwakte zijn zeer vaak voorkomende bijwerking van pembrolizumab. Dit kan invloed hebben op uw rijvaardigheid en op uw vermogen om machines te gebruiken.

Mag ik zwanger worden tijdens de behandeling?

Als u zwanger bent, mag u geen pembrolizumab gebruiken, tenzij uw arts dit specifiek adviseert.

Bent u zwanger, denkt u zwanger te zijn of wilt u zwanger worden? Neem dan contact op met uw arts voordat u dit geneesmiddel gebruikt. Pembrolizumab kan schade of overlijden veroorzaken bij uw ongeboren baby. Als u een vrouw in de vruchtbare leeftijd bent, moet u effectieve anticonceptie gebruiken tijdens uw behandeling met pembrolizumab en tot minstens 4 maanden na uw laatste dosis.

Mag ik borstvoeding geven?

Geef geen borstvoeding wanneer u pembrolizumab gebruikt. Het is niet bekend of pembrolizumab in uw moedermelk terechtkomt.

De antwoorden op deze vragen hebben alleen betrekking op een behandeling met pembrolizumab. Het is belangrijk om ook de bijsluiters van andere geneesmiddelen die u gebruikt, te lezen en/of uw arts of apotheker te raadplegen.

Aantekeningen en vragen

U kunt vooraf opschrijven wat u nog met uw arts wilt bespreken.

Om u goed te kunnen informeren en begeleiden, heeft uw zorgverlener informatie van u nodig. Bereid een gesprek met uw arts daarom goed voor, zodat u uw situatie en wensen goed onder woorden kunt brengen. U mag het gesprek met uw arts ook opnemen om thuis nog even rustig na te kunnen luisteren. Meld dit wel van tevoren.

Nog een paar tips:

1. Wees u ervan bewust dat er iets te kiezen valt. U en uw zorgverlener(s) kijken samen welke behandeling of zorg het beste bij u past. Ook niet behandelen kan een mogelijkheid zijn.
2. Vraag informatie aan uw behandelaar. Onderstaande vragen kunnen hierbij helpen: • Wat zijn mijn mogelijkheden? • Wat zijn de voor- en nadelen van deze mogelijkheden? • Wat betekent dit in mijn situatie?
3. Verzamel zelf eventueel aanvullende informatie. Betrouwbare informatie over uw diagnose en behandelmogelijkheden vindt u onder andere op/bij: kankerpatiëntenorganisaties, thuisarts.nl, kanker.nl (op kanker.nl/appstore vindt u betrouwbare apps en keuzehulpen), bijwerkingenbijkanker.nl
4. Vraag bedenktijd. Meestal hoeft u niet direct met een behandeling te starten en is er ruimte voor bedenktijd. U hebt tijd nodig om informatie te verwerken, met uw emoties om te gaan, te ontdekken wat voor u belangrijk is en daarna een keuze te maken. Zo voorkomt u overhaaste beslissingen. Als u bang bent dat er geen tijd verloren mag gaan, vraag dat dan aan uw arts of dit echt zo is.
5. Kies samen. Bespreek met uw arts wat u belangrijk vindt, waar u behoefte aan hebt en ga samen na welke behandeling hierbij past. Geef aan waar uw voorkeur naar uitgaat of vraag om advies van uw arts. Zo komt u samen tot de beslissing die bij u past.