Een pasgeboren baby heeft tijd nodig om te wennen aan de omgeving buiten de vertrouwde, beschermende omgeving van de baarmoeder. Hij moet zelf gaan ademen en drinken. Bovendien moet hij leren omgaan met nieuwe en sterkere prikkels zoals feller licht, andere geluiden en een andere houding (hij ligt minder comfortabel en meer gestrekt dan in de baarmoeder). Voor een baby die ziek of te vroeg geboren is, is het lastiger om deze veranderingen te verwerken. Hij heeft meer behoefte aan steun en hulp om zich aan de nieuwe omgeving te kunnen aanpassen. Hier staat beschreven hoe u de ontwikkeling van uw te vroeg geboren baby kunt stimuleren en wat de kinderfysiotherapeut hierbij voor u kan betekenen.

Wat is ontwikkelingsgerichte zorg?

Gelukkig kan iedere baby -hoe klein hij ook is- door zijn lichaamstaal duidelijk maken hoe hij zich voelt, wat hij wil en natuurlijk ook wat hij onaangenaam vindt. Zo is de lichaamstaal van uw kind een leidraad om de zorg aan te passen aan wat hij aan kan. Dit noemen we ontwikkelingsgerichte zorg. Hierbij wordt dus goed naar het gedrag van uw kind gekeken en de zorg en omgeving worden hierop afgestemd.

Het doel van deze ontwikkelingsgerichte zorg is het:

• verminderen van stress bij uw kind;
• bevorderen van de relatie tussen u en uw kind;
• bevorderen van het zelfregulerend gedrag* van uw kind.

*Zelfregulerend gedrag is het vermogen van uw kind zichzelf tot rust te brengen bij stress, bijvoorbeeld door de handjes naar de mond te brengen en hierop te sabbelen/zuigen.

Een kind dat te vroeg geboren is, heeft nog moeite om prikkels te verwerken. Krijgt uw kind te veel prikkels, dan kan het over gestimuleerd worden of stress krijgen. Dit kan een nadelige invloed hebben op zijn ontwikkeling. Door goed naar uw kind te kijken, leert u herkennen wat het prettig vindt en waar het stress van krijgt. U leert als het ware de lichaamstaal van uw kind kennen. Zo kunt u de verzorging optimaal op uw kind afstemmen.

Uw kind geeft aan dat het zich prettig voelt wanneer:

• het alert is, contact met u maakt,
• het rustig en gecontroleerd beweegt,
• het er ontspannen uitziet, glimlacht en kirrende geluidjes maakt,
• het een tevreden gelaatsuitdrukking heeft,
• het de handjes gemakkelijk naar elkaar beweegt en de handjes ontspannen zijn,

Heeft uw kind stress? Uw kind kan stress hebben wanneer:

• het regelmatig schrikbewegingen maakt,
• het zich overstrekt of de vingers ver spreidt,
• het de tong uitsteekt of meerdere malen gaapt,
• het hikt of spuugt,
• het wegkijkt of wegdraait van u.

Het is belangrijk dat u het gedrag en de situatie in zijn geheel beoordeelt. Denk bijvoorbeeld niet dat uw kind gestrest is wanneer het één keer een stressreactie laat zien. Kijk naar het gedrag van uw kind in verschillende situaties. In de loop van de tijd zult u steeds makkelijker herkennen wanneer uw kind stress heeft en wat het prettig vindt. Uiteraard zullen wij u helpen bij het leren kennen van uw kind.

Hoe kunt u de ontwikkeling van uw kind stimuleren?

U kunt de ontwikkeling van het kind bevorderen door:

• goed naar uw kind te kijken, de lichaamstaal te leren en hierop adequaat te reageren;
• het licht en geluid te dempen;
• de zorg aan uw kind zoveel mogelijk te bundelen (meerdere handelingen zoals wassen, aankleden, voeden en/ of medische verzorging opeenvolgend uitvoeren);
• uw handelen op uw kind af te stemmen (rustig tempo tijdens de verzorging);
• tijdens het tillen, verplaatsen en neerleggen goed naar zijn/ haar houding te kijken;
• uw kind rustig te bewegen bij het oppakken en het verplaatsen;
• uw kind begrenzing te geven;
• uw kind iets te laten vasthouden;
• zachtjes tegen uw kind te praten;
• te buidelen.

Uw baby kan zichzelf soms goed troosten en geborgenheid geven door bijvoorbeeld zijn handjes bij elkaar te brengen of naar zijn mondje toe te brengen. Als het hem zelf niet lukt, is het fijn als we hem er een beetje bij helpen. U kunt hem ook goed troosten door begrenzing aan te bieden. Dit doe je met behulp van je handen. Begrenzing kunnen we de baby ook goed geven door in zijn couveuse een nestje te maken, een doekje over hem heen te leggen, of een knuffeltje tegen zijn buikje aan te leggen.

Wat kan de kinderfysiotherapeut voor u betekenen?

Het is gebruikelijk dat een kinderfysiotherapeut bij de zorg voor te vroeg geboren kinderen betrokken wordt, zowel op de couveuse afdeling als na ontslag. Bij prematuren met een zwangerschapsduur korter dan 35 weken of een geboortegewicht van minder dan 1500 gram is dit de gebruikelijke procedure.

De fysiotherapeut vormt zich een beeld van de ontwikkeling en de mogelijkheden van uw baby en geeft adviezen over positionering (hoe kan ik mijn kind het best neerleggen) en hantering (hoe kan ik mijn kind goed vasthouden, ondersteunen en stimuleren). De bedoeling is steeds om uw kind in zijn ontwikkelingsfase te volgen en optimaal te ondersteunen. Het doel is afwijkingen in de normale ontwikkeling bijtijds te signaleren en zoveel mogelijk te voorkomen door goede ondersteuning.

Onderzoek

De kinderfysiotherapeut observeert en onderzoekt uw kind. Hierbij kijkt de kinderfysiotherapeut welke bewegingsmogelijkheden uw kindje spontaan laat zien en of er eventuele stoornissen in het bewegen of het bewegingsapparaat (spieren en gewrichten) zijn.

Daarnaast kan met behulp van testen of aanvullend onderzoek bepaald worden of de motoriek (lichaamsbewegingen) en het ontwikkelingsniveau past bij de gecorrigeerde leeftijd van uw kind. De gecorrigeerde leeftijd wordt berekend vanaf de uitgerekende datum van de zwangerschap, dit wordt toegepast tot een leeftijd van 2 jaar. Door het onderzoeken ontstaat een beeld van de mogelijkheden en eventuele beperkingen van uw kind.

Begeleiding

Op verschillende leeftijden wordt de motorische ontwikkeling van de baby opnieuw in kaart gebracht en krijgt u als ouders en verzorgers adviezen en/of oefeningen mee.

Het voordeel van een kinderfysiotherapeut in het ziekenhuis

Als het nodig is kan de fysiotherapeut, in overleg met de ouders/verzorgers, snel en gemakkelijk vragen stellen aan andere disciplines over diagnose, verloop, behandeling, bijzonderheden e.d. Regelmatig gezamenlijk overleg met de andere disciplines maakt het beeld compleet en dit komt u en uw kind ten goede. Bij andere disciplines kunt u denken aan een logopedist, ergotherapeut, kinderpsycholoog, orthopedagoog, kinderarts, kinderneuroloog, orthopeed, enz. De gestarte zorg door de kinderfysiotherapeut in het ziekenhuis wordt thuis gecontinueerd.