Uw behandelend arts heeft bij u een fistel bij de anus geconstateerd. Hier vindt u informatie over deze aandoening en de behandelingsmogelijkheden.

Wat is een fistel bij de anus?

Een fistel is een onnatuurlijke verbinding van een lichaamsholte of van een klier met de huid. Een lichaamsholte kan bijvoorbeeld een darm zijn of een afvoerbuis van een orgaan. Meestal ontstaat een fistel na een ontsteking. Vanuit de lichaamsholte of klier heeft de ontsteking zich tot de huid uitgebreid (bijvoorbeeld als een abces naast de anus) en is vervolgens spontaan of na insnijding doorgebroken. Wanneer de ontstekingsverschijnselen zijn verdwenen, kan er een fistel overblijven. Soms lijkt het erop of het fistelwondje is genezen, maar na enige tijd komt er toch weer vuil of vocht uit.
Een fistel bij de anus is een verbinding tussen de endeldarm en de huid. Het ontstaat meestal na een ontsteking in een anaalplooi of anaalkliertje. De ontsteking breidt zich uit in de sluitspier van de anus en vervolgens naar de huid. Wanneer de ontsteking door de huid heen is gebroken, kan er een fistel overblijven. De fistel loopt daardoor bijna altijd door het onderste deel van de sluitspier van de anus. De fistelgang kan een rechtstreeks verloop hebben naar de endeldarm, maar kan ook heel gecompliceerd verlopen (bijvoorbeeld kronkelig en eventueel met zijvertakkingen, of hogerop door de sluitspier heen). Waarom deze aandoening bij de ene mens wel en bij de ander niet voorkomt, is niet bekend.

Wat zijn de klachten?

Een perianale fistel veroorzaakt meestal verontreiniging: regelmatig komt er vuil of vocht uit. Ook kan er af en toe weer een abcesje ontstaan, die zich via de fistel ontlast.

Hoe wordt de diagnose gesteld?

Om de diagnose goed vast te kunnen stellen wordt vaak een proctoscopie (met een kleine scoop wordt het laatste stukje van de endeldarm bekeken) onderzoek gedaan, soms aangevuld met een MRI scan.
In zeldzame gevallen kan een fistel bij de anus een uiting zijn van een onderliggende darmziekte. Uw klachten en de bevindingen bij het lichamelijk onderzoek kunnen hier al op wijzen. In dat geval is er wel nader onderzoek nodig in de vorm van darmfoto's en een kijkonderzoek in de darm (endoscopie). Daarmee kan de ernst van de eventueel onderliggende darmziekte worden vastgesteld.

De operatie?

Er is eigenlijk maar één mogelijkheid en dat is een operatie. Daarvoor wordt u kortdurend in het ziekenhuis opgenomen. Bij een eenvoudige fistel kan het ook in dagbehandeling. De operatie vindt plaats onder regionale verdoving via een ruggenprik. De operatie duurt meestal drie kwartier tot een uur.
Bij de operatie legt de arts de fistelgang helemaal open. Wanneer de fistel door het onderste deel van de sluitspier van de anus verloopt (en dat is doorgaans het geval) wordt ook dit deel van de sluitspier doorgenomen en opengelegd. Er blijft echter genoeg sluitspierweefsel over om incontinentie (het onvrijwillig verlies van ontlasting) te voorkomen. De operatiewond wordt open gelaten en geneest spontaan in de loop van een paar weken.

Mogelijke complicaties

Geen enkele ingreep is zonder risico’s. Zo is ook bij deze operatie de normale kans op complicaties aanwezig zoals trombose, longontsteking of nabloeding.
De ingrepen vinden plaats in een bloedvatrijk gebied (de anus) en bovendien wordt de wond opengelaten.
Daarom kan na de behandeling wat bloedverlies optreden. De kans op wondinfectie is nauwelijks aanwezig, omdat de wonden geheel worden opengelaten.
Bij deze ingreep wordt geopereerd in de nabijheid van of aan een deel van de sluitspier. Na de ingreep bestaat het risico van een minder goede werking van de sluitspier. Hierdoor kan onvoldoende controle ontstaan over het ophouden van gas, darmslijm en in het ergste geval ook ontlasting. Dit betekent dat wanneer men een windje of wat vocht voelt aankomen, men de sluitspier bewust moet aanspannen, terwijl dat voorheen moeiteloos en bijna onbewust ging. Men moet dus de continentie wat meer bewust gaan beheersen. Meestal is dit van tijdelijke aard. Helaas kan echter in een klein aantal gevallen het verlies van deze controle blijvend zijn. Vooral het verlies van wat vocht (verlies van anaal slijm met of zonder ontlastingsvezels) kan dan hinderlijk zijn.

Na de behandeling

Omdat de wond open blijft, zult u na de operatie zeker wat ongemak en pijn hebben. Na behandeling zal het wondgebied bij de anus bedekt zijn met een gaasje zo nodig krijgt u verbandmateriaal thuis bezorgd via de wondpoli. Het is belangrijk het wondgebied goed schoon te houden. Twee keer per dag is meestal voldoende. Met de douche kunt u het gebied makkelijk schoon spoelen. Vervolgens zachtjes droogdeppen met een schone handdoek. Bij pijn is het innemen van een eenvoudige pijnstiller (Paracetamol) meestal voldoende. Na de ingreep is het belangrijk dat de stoelgang zacht blijft. Daarvoor moet u voldoende plantaardige vezels eten (zemelen, bruinbrood) en veel water drinken (ca. 1,5 liter per dag). Ook schrijft de arts medicijnen voor, bijvoorbeeld poeders van plantaardige vezels of een drankje.